Nỗi lo về “siêu vi khuẩn” đề kháng
Thời gian mấy năm gần đây, các chuyên gia y tế trên thế giới rất lo lắng
về thông tin các loại “siêu vi khuẩn”, thực chất là “vi khuẩn siêu đề kháng”,
xuất hiện và lan truyền.
Ảnh minh họa
Mới đây, ngày
20/2/2015, hãng tin Reuters cho biết: một đợt lây nhiễm hết sức nghiêm trọng
qua nội soi đã xảy ra ở Trung tâm Y tế Ronald Reagan trực thuộc Trường Đại học
Y khoa
Mấy năm gần đây,
các chuyên gia y tế trên thế giới rất lo lắng về thông tin các loại “siêu vi
khuẩn” thực chất là “vi khuẩn siêu đề kháng” xuất hiện và lan truyền. Ngày Sức
khỏe Thế giới (7/4/2011), WHO đã cảnh báo tình trạng đề kháng kháng sinh đang
là mối quan ngại toàn cầu và việc khẩn thiết nâng cao nhận thức về việc xuất
hiện các loại vi khuẩn độc hại, thông qua khẩu hiệu: “Chống kháng thuốc, không
hành động hôm nay ngày mai không có thuốc chữa”. Khẩu hiệu đã được chọn như
thế, bởi vì trước đó đã xảy ra khủng hoảng toàn cầu với sự xuất hiện các loại
“super bugs” có khả năng đề kháng nhiều loại KS kể cả các loại dự trữ dùng
trong cấp cứu nhiễm khuẩn sau cùng (carbapenem thuộc loại này).
Theo định nghĩa
chuyên môn, một loại vi khuẩn đề kháng kháng sinh khi loại vi khuẩn này vẫn có
thể sinh trưởng, phát triển được với sự hiện diện của một nồng độ kháng sinh
cao hơn gấp nhiều lần nồng độ ngăn chặn sự sinh trưởng, phát triển của các loại
vi khuẩn khác hoặc của chính loại vi khuẩn đó trước đây.
Kháng sinh đầu
tiên là penicillin được sản xuất đại trà và chính thức được dùng trong điều trị
bệnh nhiễm khuẩn vào năm 1945, thì vào năm 1948, người ta phát hiện vi khuẩn
Staphylococcus aureus đề kháng với kháng sinh này. Vài năm sau đó, con người
chống lại S. aureus đề kháng bằng cách tìm ra kháng sinh mới là nhóm
methicillin. Nhưng đến năm 1961, S. aureus lại đề kháng methicillin để được gọi
tên MRSA (Methicillin Resistant Staphylococcus aureus). Khi đó, muốn chống lại
MRSA phải dùng vancomycin là KS quý hiếm, dự trữ sau cùng. Đến năm 1997, tai
họa lại đến là vì MRSA đề kháng được cả vancomycin để nghiễm nhiên mang tên
VRSA (Vancomycin Resistant Staphylococcus aureus). Hiện nay, các vi khuẩn đề
kháng được gọi là “super bugs” bởi vì không chỉ có VRSA mà gần đây, có thêm vi
khuẩn rất nguy hiểm đã đột biến gen mang gen tiết ra enzym New Dehli Metallo
beta-lactamase (viết tắt là NDM-1) đề kháng các kháng sinh thuộc nhóm
carbapenem (gồm imipenem, meropenem…) rất mạnh, thuộc loại dự trữ sau cùng chỉ
dùng khi bị nhiễm khuẩn rất nặng, do carbamenem diệt được nhiều loại vi khuẩn
đã mang tính đề kháng các loại kháng sinh khác. “Siêu mầm bệnh” này được nhận
diện là CRE đã nêu ở trên, hay Klesiella pneumoniae thường gây bệnh viêm phổi
được gọi tắt là CRKP (Carbapenem-resistant Klebsiella pneumoniae). Hiện nay,
tên MRSA, VRSA, CRKP, CRE được xem là nỗi kinh hoàng của giới chức y tế. Chỉ
riêng MRSA hằng năm gây chết khoảng 20.000 người ở Mỹ.
Carbapenem
Resistant Enterobacteriaceae
Người ta ghi
nhận chính việc sử dụng kháng sinh bừa bãi, dùng không đúng cách không đủ liều,
hay quy trình tiệt trùng các dụng cụ y khoa (như dụng cụ nội soi tá tràng kể ở
trên) không tuân thủ triệt để, sẽ làm cho vi khuẩn không bị tiêu diệt hết, một
số khả năng thích ứng, đặc biệt có sự đột biến gen trên nhiễm sắc thể kiểm soát
sự nhạy cảm đối với kháng sinh, số này tồn tại, phát triển thành “chủng” vi
khuẩn mới mà kháng sinh đã sử dụng sẽ không còn tác dụng đối với chủng này nữa.
Rõ ràng đã có
viễn cảnh không mấy sáng sủa về hiện tượng vi khuẩn đề kháng. Tuy nhiên, chính
chúng ta, những thầy thuốc và người bệnh sử dụng thuốc, có thể góp phần cải
thiện tình trạng đề kháng kháng sinh.
Đối với những
trường hợp lây nhiễm vi khuẩn đề kháng thông qua các dụng cụ y khoa, nếu tai
biến vẫn xảy ra khi các quy trình xử lý dụng cụ đó đã được tuân thủ nghiêm ngặt
(như dùng dụng cụ nội soi tá tràng nêu ở trên) thì nhà sản xuất phải xem lại
thiết kế và quy trình xử lý để sử dụng sao cho thật an toàn, không có các rủi
ro. Còn nhà điều trị sử dụng các dụng cụ đó toàn tâm toàn ý tuân thủ nghiêm
ngặt các thủ thuật để bảo đảm thật an toàn cho bệnh nhân.
Đối với người
bệnh nên dành quyền chỉ định kháng sinh cho thầy thuốc. Không nên tự ý sử dụng
kháng sinh một cách bừa bãi, không đúng lúc, không đủ liều. Khi được bác sĩ
ghi đơn chỉ định dùng kháng sinh, nên dùng thuốc đúng liều lượng, đủ thời gian
như đã chỉ định, không nên ngưng, bỏ thuốc nửa chừng.
Trên nguyên tắc,
nếu vi khuẩn còn nhạy cảm với kháng sinh cổ điển, thông dụng thì sử dụng kháng
sinh loại này và tránh dùng kháng sinh loại mới. Những kháng sinh mới thường
được khuyến cáo chỉ dùng trong bệnh viện hoặc khi có sự chỉ định cân nhắc của
bác sĩ điều trị. Đó là thuốc quý có tính dự trữ, nếu sử dụng bừa bãi chắc chắn
trong thời gian ngắn sẽ bị lờn.
Nguồn xaluan.com
